Nguyễn Hà Đông một năm sau

“Sứ mệnh cuộc đời tôi là làm tốt games.” —Nguyễn Hà Đông, nhà phát triển trò chơi, dotGEARS studio cho biết trong cuộc trò chuyện với Forbes Việt Nam.

Nguyễn Hà Đông mặc áo khoác mỏng, đeo ba lô, đứng chờ tôi dưới trời mưa lạnh của Hà Nội những ngày đông giá đầu năm 2015. Chúng tôi cùng tới dự sự kiện khai trương Vườn ươm Tài năng do giáo sư Ngô Bảo Châu khởi xướng, tổ chức tại một nhà hàng trong công viên Thống Nhất. Trên chiếc xe taxi cũ kỹ bé tí lắc điên đảo suốt quãng đường với bác tài luôn miệng chửi thề và xen ngang vào câu chuyện, Đông là người ít lời nhất. Anh không hề thay đổi so với một năm trước: dáng người mảnh khảnh, áo quần giản dị, tóc húi cua, khuôn mặt trẻ trung, điềm tĩnh.

Nguyễn Hà Đông tại buổi lễ ra mắt "Vườn ươm tài năng".

Đông vẫn không phải là người của đám đông. Ở trong đám đông, anh chủ yếu nghe, không tham gia tranh luận, không “chém gió.” Đông có vẻ đã quen với việc mọi người muốn chụp hình chung, nhưng khó có thể miêu tả anh thoải mái trong vai trò người nổi tiếng. Tại sự kiện, một nhóm bạn trẻ đã giành giải trong các cuộc thi Olympic toán quốc tế hai năm gần đây xúm lại xin chụp hình với chủ nhân Flappy Bird. Trong buổi phỏng vấn riêng sau đó với người viết bài này, Đông tiếp tục kiệm lời, mặc dù cuộc trò chuyện của chúng tôi đã thoải mái hơn buổi phỏng vấn đầu tiên với Forbes, khi đó có mặt những người bạn luôn muốn bảo vệ hình ảnh của anh.

Flappy Bird, game trên di động được tải về nhiều nhất trong lịch sử đã trở thành hiện tượng toàn cầu, một trong những từ khóa được tìm kiếm nhiều nhất trên Google trong năm 2014. Sau khi những ồn ào lắng xuống, Đông đã cởi mở hơn khi trả lời phỏng vấn tạp chí Rolling Stone, tham dự và nói chuyện tại một số sự kiện về công nghệ quốc tế tại Mỹ. Anh tiếp tục tập trung làm công việc phát triển trò chơi của mình. Đông được chọn vào danh sách 30 Under 30 của Forbes Việt Nam một cách dễ dàng nhất: tất cả các thành viên giám khảo đều đồng lòng chọn Nguyễn Hà Đông là nhân vật tiêu biểu trong lĩnh vực games của Việt Nam.

Một giáo sư ngành khoa học máy tính nói với tôi: những người như Nguyễn Hà Đông, nếu bắt đúng đài thì sẽ rất thú vị. Không rõ người phỏng vấn này có “bắt đúng đài” hay không, nhưng có những lúc trong buổi phỏng vấn thực hiện trong bữa tối tại nhà hàng Press Club Hà Nội, nếu tôi không nói gì thì Đông cũng không nói gì, và sự im lặng có thể kéo dài hàng phút.

Dưới đây là trích dẫn từ câu chuyện giữa những khoảng yên lặng đó.

Forbes Việt Nam: Sau thành công của Flappy Bird đầu năm 2014, bạn đã làm gì tiếp theo?
Nguyễn Hà Đông: Tôi tập trung làm các games mới. Trong cả năm 2014, năng suất làm việc của tôi thấp hơn nhiều so với 2013 và chỉ kịp đưa ra Swing Copters vào cuối tháng 8. 
Bạn có nghĩ mình có thể lặp lại thành công, dù không phải là cách tương tự hoặc mức độ tương tự như Flappy Bird? 
Không. Làm được một game thành công đã là khó, lặp lại càng khó hơn. Nhưng ở lĩnh vực khác thì có thể.
Thành công của bạn với Flappy Bird, ở tuổi 29, theo bạn là sớm hay muộn?

Sớm và bất ngờ.

Sự thành công nhanh chóng, dư luận đám đông… ảnh hưởng như thế nào đến suy nghĩ, tư duy và cách bạn nhận thức thế giới xung quanh trong thời gian qua? 

(Im lặng suy nghĩ hồi lâu) Câu hỏi khó… Chắc chắn là có thay đổi, nhưng không được tích cực cho lắm. 
Trong cộng đồng khởi nghiệp công nghệ, có nhiều ý kiến cho rằng sự kiện Flappy Bird là sự kiện có ảnh hưởng lớn nhất đến cộng đồng khởi nghiệp Việt Nam trong năm qua; tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng ảnh hưởng tới Việt Nam rất thấp. Còn ý kiến của bạn thì sao?

Đúng là ảnh hưởng ở Việt Nam rất thấp. Vì chúng ta thường không làm những lĩnh vực có kiến thức chiều sâu. Chuyên ngành của tôi (thiết kế trò chơi) là chuyên ngành rất hẹp, hoàn toàn không được đào tạo ở Việt Nam.

Cá nhân bạn có cho rằng với việc được biết đến rộng rãi hiện nay, bạn có những trách nhiệm khác hơn trách nhiệm với chính bản thân

Tôi luôn có một trách nhiệm nằm ngoài bản thân mình. 
Đó là gì? 
Đóng góp cho quê hương đất nước. Ngay cả khi chưa thành công thì đã nghĩ như vậy. Luôn luôn là như vậy. Vì ở đây tôi được hưởng một lợi ích rất lớn là được học đại học rất rẻ. Trong ngành của tôi, tôi là một trong những người có học vấn cao nhất. Vì trong cộng đồng phát triển game thì đa số là không học hết đại học hoặc không được học đại học. 
Với trách nhiệm đó Đông có định làm gì không?
Ngay lúc này thì các vấn đề của tôi chưa giải quyết xong nên tôi chưa nghĩ đến việc mình sẽ làm gì để thực hiện điều ấy. 
Công việc của bạn hiện nay như thế nào? Bạn có đang tiếp tục làm game như một nhà phát triển độc lập, hay bạn đang xây dựng một công ty lớn hơn, với một đội ngũ? 
Tất cả những công ty riêng không có vốn đầu tư bên ngoài đều gọi là công ty game độc lập. Hiện tại thì công ty tôi luôn là công ty 
Nhưng bây giờ có một đội ngũ? 
(gật đầu) 
Đội ngũ có đông không? 
Không nhiều người, tôi luôn thích xây dựng một đội ngũ nhỏ nhưng mạnh. Những người coi sự nghiệp là một sự cam kết của cuộc đời. Làm các sản phẩm nhỏ nhưng tốt và đều đặn. 
Sự chú ý của giới truyền thông đã khiến bạn xa lánh Internet và giao tiếp một thời gian. Hiện nay thì sao?
Tôi bắt đầu giao tiếp trở lại. Hồi xưa còn không dám bật ứng dụng Twitter trong máy của mình vì có nhiều tin nhắn quá. Có thời cứ vài giây có một tweet nhắm tới tôi. 
Có tweet nào tỏ tình không? 
Không rõ là thực lòng hay không, nhưng nhiều. 
Bạn có thần tượng, hay một hình mẫu nào để noi theo 
Trước đây khi chưa thành công thì tôi có rất nhiều thần tượng. Tôi luôn cố gắng học hỏi cách họ nhìn nhận, cách họ trả lời phỏng vấn, cách họ xây dựng phong cách, xây dựng cộng đồng những người theo dõi. 
Đến một ngày tôi nhận ra mình cũng đã trở thành nguồn cảm hứng của những người khác và có một số thứ mình đã làm tốt hơn các thần tượng của mình.
Ví dụ như từng thần tượng ai?
Một trong số những thần tượng của tôi là người làm ra game VVVVV, một trong số 30 nhân vật Games mà Forbes Mỹ chọn, Terry Cavanagh. Là người đã làm cho tôi chú ý đến các bình chọn 30 Under 30 của Forbes, trước đây tôi chẳng quan tâm (cười). Cậu ấy khoảng tuổi tôi. Sau khi Flappy Bird bị hạ xuống thì cộng đồng các nhà phát triển games độc lập có tổ chức một sự kiện, trong một thời gian ngắn làm một game nhỏ cho sự kiện ấy để nhớ tới Flappy Bird thì Terry có tham dự… Thực sự lúc ấy tôi không nghĩ nhiều, thậm chí không kịp cảm ơn các bạn ấy.

Chắc là lúc đó nhiều thứ dồn dập quá?
Vâng. 
Bạn có đặt cho mình những mục tiêu dài hạn trong những năm tới? Nếu có, thì mục tiêu đó là gì? 
Cuộc sống của tôi rất đơn giản. Cả đời tôi chỉ cố gắng làm tốt một việc. Sứ mệnh cuộc đời tôi là làm tốt các trò chơi, sản phẩm sau tốt 
Có thể nói thành công của bạn đã truyền cảm hứng cho nhiều người trong giới công nghệ, lập trình, games… muốn trở thành những nhà sản xuất độc lập và đạt được những thành công tương tự như Đông. Bạn có chia sẻ gì với họ không?
Game là một chuyên ngành rất hẹp. Nếu mọi người chọn làm game thì phải chịu khó đầu tư. Con đường này giống như nhiều người cùng đi qua một cánh cửa hẹp. Chỉ kiếm đủ sống chỉ có một lượng rất nhỏ, chỉ có khoảng 1%. Tôi không động viên các bạn đi theo con đường này. Nhưng nếu đã đi thì nên bỏ nhiều thời gian, ít nhất phải mất 5 năm và làm nhiều sản phẩm trước khi chọn một sản phẩm tốt nhất của mình để xuất bản. Cá nhân tôi mất khoảng 8 năm để làm được đủ tốt cả về artwork và lập trình. Tôi học chậm và kém thông minh nhưng tôi không bỏ cuộc sớm và cẩu thả.
Theo bạn, cộng đồng khởi nghiệp Việt Nam đang cần

Cần nhất là… đạo đức nghề nghiệp. Tôi không coi trọng các sản phẩm ăn theo và không ủng hộ việc ăn cắp bản quyền trong lĩnh vực sáng tạo và nội dung số. Tôi không coi việc tạo ra các trang web dưới dạng mạng xã hội để chia sẻ các bản nhạc, các bộ phim, các ứng dụng không có bản quyền là một dạng khởi nghiệp có lợi cho xã hội. 

Thành công của Flappy Bird có tạo sức ép tinh thần cho bạn không, ví dụ, cần phải thành công hơn nữa?
Trước đây thì có. Nhưng từ sau Swing Copters (cuối tháng 8) tôi nghĩ có thể cả đời tôi không đạt lại được thành công của Flappy Bird nữa. Nhưng tôi luôn cố gắng để mọi người sau này không chỉ nhớ đến tôi là người đã tạo ra Flappy Bird.
Mơ ước lớn nhất của bạn là gì? 
Tôi thực hiện được rồi: có cả lợi và danh trong lĩnh vực của mình. Chưa biết ước mơ kế tiếp của mình là gì. 
Theo Đông, những phẩm chất gì cần có để biến mục tiêu

Sự tận tâm và kiên định. 
Bài học lớn nhất mà bạn học được từ những sự kiện trong vòng một năm qua là gì? 
Chỉ cần làm tốt việc chính của mình. Ví dụ tôi là nhà phát triển game, chỉ cần chú trọng vào việc phát triển game. Những việc khác như tài chính hay đối phó với truyền thông tự động sẽ có giải pháp. 
Bạn muốn thay đổi điều gì nhất? 
Thay đổi về chiều cao, cao hơn một chút. Khi tôi đi nhiều nước thấy chiều cao của mình rất hạn chế, nên thấy thiếu tự tin. Ngoài ra không thấy vấn đề gì cần phải thay đổi. 
Có điều gì bạn muốn chia sẻ với các bạn trẻ không? 
Tôi không nghĩ mình ở vị thế để đưa ra lời khuyên nên chẳng dám nhắn nhủ gì cả. Chỉ cảm ơn mọi người vì chơi games của tôi thôi.

Nguyễn Lan Anh/Forbes Việt Nam