Trong kỷ nguyên smartphone luôn kết nối, thói quen tắt nguồn điện thoại trước khi ngủ vẫn được nhiều người tin rằng giúp máy 'nghỉ ngơi', tiết kiệm pin và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

Tuy nhiên, thực tế kỹ thuật và khuyến nghị từ nhà sản xuất cho thấy câu trả lời không hoàn toàn đơn giản: tắt nguồn điện thoại mỗi đêm không phải là bắt buộc và đôi khi không cần thiết, nhưng việc khởi động lại định kỳ vẫn mang lại lợi ích thiết thực.

 

Tắt nguồn điện thoại mỗi đêm không phải là bắt buộc và đôi khi không cần thiết. Ảnh: The Mirror

Apple, Google và nhiều nhà sản xuất hiện khuyến nghị giữ thiết bị luôn bật để nhận cập nhật, sao lưu tự động và các tính năng nền (như thông báo, tìm thiết bị khi mất).

Với iPhone, Apple cập nhật hướng dẫn quản lý pin, nhấn mạnh các yếu tố như nhiệt độ và chính sách sạc hơn là việc tắt/bật liên tục.

Đối với Android, Google và các nhà cung cấp dịch vụ cũng đang đưa vào các cơ chế tự động bảo trì (ví dụ tính năng tự khởi động lại sau một thời gian không hoạt động) nhằm tăng cường bảo mật mà không cần người dùng phải tắt máy tay.

Tắt nguồn có thực sự tốt cho pin?

Pin smartphone hiện nay là pin lithium-ion. Chúng “lão hóa” theo chu kỳ sạc và theo thời gian, chứ không phải do việc thiết bị có bật hay tắt khi không dùng. Nói cách khác, tắt máy lúc ngủ không ngăn được sự suy giảm dung lượng pin do tuổi tác hay số chu kỳ sạc.

Những yếu tố quan trọng hơn gồm: tránh nhiệt độ cao, không để pin nằm ở mức 100% liên tục khi nóng, và hạn chế xả sâu quá thường xuyên. Các chuyên gia về pin khuyến cáo tập trung vào cách sạc hợp lý và điều kiện môi trường hơn là tắt máy mỗi đêm.

Hiệu năng và an toàn: khi nào nên tắt hoặc khởi động lại?

Mặc dù tắt nguồn hàng đêm không bắt buộc, khởi động lại định kỳ (ví dụ hàng tuần hoặc khi máy có dấu hiệu treo/ấm/giật lag) mang lại lợi ích thực tế: giải phóng tiến trình nền bị “kẹt”, áp dụng bản vá bảo mật và làm mới các dịch vụ hệ thống.

Cơ quan an ninh ở một số nơi thậm chí khuyến nghị khởi động lại điện thoại định kỳ như một cách làm giảm rủi ro tấn công kéo dài.

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu báo chí và chuyên gia kỹ thuật cũng ghi nhận khởi động lại giúp cải thiện trải nghiệm người dùng khi hệ thống chạy lâu ngày.

Nhược điểm của việc tắt nguồn hàng đêm

Tắt máy mỗi tối đồng nghĩa bạn sẽ bỏ lỡ cuộc gọi, tin nhắn khẩn cấp, thông báo bảo mật và các cơ chế sao lưu tự động vào ban đêm.

Nếu bạn dùng smartphone làm báo thức, giám sát nhà thông minh hay cần truy cập từ xa, việc tắt máy là bất tiện. Hơn nữa, thao tác tắt - bật nhiều lần trong ngày không gây hại trực tiếp nhưng cũng không mang lại tác dụng cải thiện tuổi thọ pin đáng kể so với việc tuân thủ nguyên tắc sạc và giữ máy mát.

Các khuyến nghị

Với góc nhìn cân bằng, đây là các khuyến nghị áp dụng cho hầu hết người dùng:

Không bắt buộc tắt máy mỗi đêm: Nếu bạn cần luôn sẵn sàng nhận thông báo hoặc sao lưu tự động, giữ máy bật là hợp lý.

Khởi động lại định kỳ: Một lần mỗi tuần (hoặc khi máy hoạt động chậm/ứng dụng lạ) là đủ để giữ trải nghiệm mượt mà và giúp áp dụng bản vá bảo mật.

Quản lý sạc và nhiệt độ: Tránh để máy quá nóng khi đang sạc, tận dụng chế độ sạc tối ưu (Optimized Battery Charging) nếu có và không giữ máy ở mức 100% quá lâu khi nhiệt độ cao. Đây mới là yếu tố ảnh hưởng lớn tới tuổi thọ pin.

Cập nhật phần mềm và kiểm tra ứng dụng nền: Giữ hệ điều hành và ứng dụng mới nhất, kiểm tra các app tiêu hao pin và cài đặt bảo mật để giảm rủi ro.

Tắt nguồn điện thoại mỗi đêm không phải là “liều thuốc” kéo dài tuổi thọ pin hay bảo vệ thiết bị. Thay vào đó, người dùng nên tập trung vào thói quen sạc an toàn, kiểm soát nhiệt độ và khởi động lại định kỳ khi cần để duy trì hiệu năng và bảo mật.

Tắt máy hoàn toàn hợp lý cho một số tình huống (ví dụ bay, sự kiện cần tĩnh lặng hoặc khi bạn muốn tiết kiệm năng lượng tối đa), nhưng không cần trở thành quy tắc bắt buộc hàng đêm.

(Theo Battery University, WIRED, Apple Support)

Nguồn: https://baomoi.com/co-nen-tat-nguon-dien-thoai-moi-dem-de-smartphone-nghi-c53887943.epi

Hệ sinh thái phát triển nhanh, chỉ số toàn cầu bứt phá ấn tượng, nhưng câu chuyện về mức độ sẵn sàng của startup Đà Nẵng khi bước ra thị trường và gặp nhà đầu tư vẫn đang là lát cắt khiến nhiều chuyên gia trăn trở.

70-80% hồ sơ gọi vốn bị loại ngay từ vòng đầu

Ngày 26/11, tại hội nghị tổng kết triển khai Đề án hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia giai đoạn 2022-2025 trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, ông Lê Quang Nam, Phó chủ tịch UBND Tp.Đà Nẵng, cho biết, giai đoạn 2021-2024, địa phương này hiện sở hữu hệ thống hỗ trợ tương đối hoàn chỉnh gồm 3 trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, 9 vườn ươm, 3 không gian sáng chế, 8 không gian làm việc chung và 6 quỹ đầu tư.

Thành phố hỗ trợ hình thành 189 dự án và 83 doanh nghiệp khởi nghiệp. Nhiều startup gọi vốn triệu USD như Datbike, EM&AI, Selly, Hekate đang là những cái tên sáng giá.

Ông Lê Quang Nam, Phó chủ tịch UBND Tp.Đà Nẵng, cho biết, địa phương này có nhiều điểm sáng trong hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Đặc biệt, năm 2025, Đà Nẵng thăng 130 bậc, vươn lên vị trí 766 thế giới trong bảng xếp hạng StartupBlink, mức tăng nhanh nhất Việt Nam. Thành phố cũng bốn lần liên tiếp được VINASA vinh danh giải thưởng "Thành phố hấp dẫn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo".

Nhưng dưới lớp ánh sáng ấy, vẫn có nhiều khoảng tối. Câu hỏi được đặt ra, liệu các startup Đà Nẵng đã thực sự đủ "độ chín" để bứt phá?

Ông Vũ Tiến Dũng, giám đốc đầu tư Quỹ FundGo Đà Nẵng, chia sẻ thẳng thắn, rào cản lớn nhất không phải là thiếu tiền, mà là thiếu sự chuẩn bị. 70-80% hồ sơ rơi ngay ở vòng lọc đầu không phải vì ý tưởng tệ, mà do chưa chứng minh được thị trường, kế hoạch tài chính thiếu số liệu, hoặc bộ slide thuyết trình lỏng lẻo.

Không ít người mang tâm lý thử một lần, gửi hồ sơ rồi im luôn khi bị từ chối. Trong khi làm việc với quỹ vốn là quá trình lặp lại liên tục góp ý, hoàn thiện, gặp lại.

Các quỹ đầu tư nhìn thấy hàng loạt "lỗ hổng" phổ biến: sản phẩm không phù hợp thị trường vì xuất phát từ kỹ thuật nhiều hơn từ nhu cầu thực tế; kế hoạch gọi vốn chung chung, không mô tả rõ giai đoạn và KPI; khởi nghiệp trong phạm vi hẹp, chỉ nhắm thị trường địa phương; thiếu hồ sơ pháp lý và báo cáo tài chính; khó tiếp cận doanh nghiệp lớn và chuỗi phân phối.

"Cộng dồn lại, nhiều startup không đạt ngưỡng mức tối thiểu để quỹ bỏ tiền", ông Dũng nhấn mạnh.

Ông Vũ Tiến Dũng, giám đốc đầu tư Quỹ FundGo Đà Nẵng, thẳng thắn nhìn nhận, các phần thiếu sót của startup.

Những yếu tố khách quan cũng góp phần như hành lang pháp lý cho môi trường thử nghiệm có kiểm soát cho công nghệ tài chính, AI đang hoàn thiện; thị trường thoái vốn hẹp; chưa có đầu mối "một cửa" cho nhà đầu tư; hệ thống vốn mạo hiểm trong nước chưa thật sự cạnh tranh.

Trong khi đó, ông Nguyễn Nam Hải, CEO Avoca AI, cũng chia sẻ, trong 5 năm gần đây, số lượng startup tăng hơn 35%, nhưng tỉ lệ vượt qua 3 năm đầu vẫn thấp, giống xu hướng toàn cầu. Báo cáo CBInsights 2023 chỉ ra 70-90% startup thất bại trong 36 tháng đầu. Đà Nẵng cũng không nằm ngoài con số này. Startup thiếu vốn, thiếu người cố vấn, thiếu thị trường thử nghiệm.

Tuy nhiên, ông Hải cho rằng hỗ trợ startup là khoản đầu tư có "tỷ suất sinh lời cao", startup tạo việc làm nhanh gấp 2-3 lần doanh nghiệp truyền thống.

Ông đề xuất mô hình gọi vốn công khai hai vòng như Singapore và Chile, giảm yêu cầu vốn đối ứng, rút ngắn thời gian xét duyệt xuống tối đa 45 ngày, và xây dựng mạng lưới mentor chất lượng cao.

"Chỉnh động cơ" để startup vượt qua ngưỡng trưởng thành

TS Lê Phước Cửu Long, Trưởng khoa Kinh tế số và Thương mại điện tử (VKU – ĐH Đà Nẵng) đánh giá, khối trường đại học đang tạo ra "nguồn nhiên liệu mới" hơn 3.000 đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên mỗi năm, hàng loạt đội nhóm từ VKU, Bách khoa, Kinh tế đạt giải quốc tế, từ Imagine Cup đến Vietnam AI Stars.

Nhưng ông cũng chỉ ra điểm yếu, mô hình ươm tạo trong trường còn phân tán, sinh viên thiếu kỹ năng thị trường, tài chính, pháp lý, giảng viên chưa được khuyến khích mạnh để đồng hành với startup.

Một startup được đưa đến giới thiệu.

Bên cạnh đó, Ông Nguyễn Thanh Hồng, giám đốc Sở KH&CN Đà Nẵng, thừa nhận bên cạnh kết quả ấn tượng, thành phố vẫn đối mặt nhiều nút thắt, chưa có khu tập trung đủ lớn cho startup, quỹ, viện trường; thị trường nhỏ; thiếu chuỗi cung ứng; nguồn nhân lực chất lượng cao bị cạnh tranh gay gắt từ Hà Nội và Tp.HCM.

Song, ông cho rằng thành phố đang bước vào giai đoạn "chỉnh động cơ để tăng tốc", với hàng loạt chính sách đặc thú theo Nghị quyết 136 của Quốc hội: miễn thuế startup, hỗ trợ không hoàn lại, thử nghiệm công nghệ mới, hỗ trợ hạ tầng AI, bán dẫn, xác nhận doanh nghiệp công nghệ cao.

Theo ông Hồng, để startup Đà Nẵng thực sự phát triển, cần đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, thành phố sẽ đầu tư và vận hành Không gian đổi mới sáng tạo Đà Nẵng, phối hợp Bộ KH&CN hình thành Trung tâm Đổi mới sáng tạo cấp quốc gia. "Chúng tôi cần một khu vực tập trung đủ lớn, nơi các thành tố trong hệ sinh thái cùng làm việc, kết nối và hỗ trợ lẫn nhau", ông Hồng nói.

Về chính sách, ông nhấn mạnh sẽ thúc đẩy mô hình hợp tác giữa Doanh nghiệp – Nhà nước – Cơ sở nghiên cứu, trong đó lấy doanh nghiệp làm trung tâm. Nghiên cứu khoa học sẽ thực hiện theo "đơn đặt hàng" của doanh nghiệp, với nguồn kinh phí hỗ trợ từ ngân sách thành phố.

Hội thảo chỉ rõ những điều làm được cũng như những khiếm khuyết để tìm "con đường" phát triển trong tương lai của các startup ở Đà Nẵng.

Đặc biệt, thành phố sẽ đầu tư xây dựng Phòng Lab về trí tuệ nhân tạo, đẩy mạnh mô hình sandbox để thử nghiệm có kiểm soát các giải pháp công nghệ mới. "Chúng tôi có cách tiếp cận mở, chấp nhận rủi ro và đầu tư mạo hiểm trong phát triển công nghệ", ông Hồng khẳng định.

Về nguồn lực tài chính, ông cho biết thành phố đang nghiên cứu cơ chế để Quỹ Đầu tư phát triển thành phố ưu tiên đầu tư cho các dự án khởi nghiệp sáng tạo, sử dụng ngân sách nhà nước theo cơ chế đồng đầu tư với các quỹ mạo hiểm tư nhân, thậm chí hình thành Quỹ đầu tư mạo hiểm từ ngân sách. 

Về nhân lực, thành phố sẽ xây dựng cơ chế thu hút, trọng dụng và giữ chân các nhà khoa học, chuyên gia. Kết hợp với các trường, viện để đào tạo chuyên sâu về vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, đồng thời thúc đẩy các chương trình ươm tạo dự án, huấn luyện mentor về khởi nghiệp.

Mục tiêu giai đoạn tới, đưa Đà Nẵng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo tầm cỡ khu vực, nơi startup không chỉ đông mà phải "sống khỏe", gọi vốn được, mở rộng được và trưởng thành thực sự.

Từ chỗ bị đánh giá thấp sau khi ChatGPT ra mắt, Google đã thực hiện một cuộc lội ngược dòng ngoạn mục với cổ phiếu tăng gần 70% trong năm nay, một phần nhờ mô hình Gemini 3.

Sự thành công của mô hình Gemini 3, lợi thế về phần cứng và kết quả pháp lý thuận lợi đang giúp Google lấy lại vị thế thống trị trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI).

Cuối năm 2022, khi OpenAI tung ra ChatGPT, Google dường như hụt hơi so với đối thủ. Sau hàng loạt sai lầm khi cố gắng ra mắt chatbot của riêng mình, áp lực đè nặng lên vai CEO Sundar Pichai, thậm chí có những lời kêu gọi ông từ chức. Tuy nhiên, gần ba năm sau, Google có màn "lội ngược dòng" ngoạn mục.

Google vừa ra mắt mô hình Gemini 3 tuần trước. Ảnh: Google

Hiện tại, vốn hóa thị trường của Google đã vượt qua Microsoft và đang trên đà chạm mốc 4.000 tỷ USD. Cổ phiếu của công ty đã tăng gần 70% trong năm nay, một tín hiệu cho thấy Google cuối cùng đã kết hợp hài hòa mọi yếu tố từ các mô hình AI đến các nền tảng ứng dụng như Tìm kiếm (Search).

Động lực lớn nhất cho sự bứt phá này là Gemini 3, mô hình AI mới ra mắt công chúng tuần trước và nhận được nhiều đánh giá tích cực. Gemini 3 vượt trội hơn phiên bản tiền nhiệm về khả năng lập trình, thiết kế, phân tích và đánh bại các mô hình đối thủ trong các bài kiểm tra chuẩn. Khả năng thiết kế trang web và trò chơi điện tử cơ bản của nó đã mở rộng phạm vi ứng dụng vượt ra ngoài việc viết mã đơn thuần.

Thậm chí, CEO Salesforce Marc Benioff tuyên bố ông sẽ chuyển từ ChatGPT sang sử dụng mô hình này. Sự thành công của Gemini 3 đã xua tan lo ngại rằng Google đang bị tụt hậu và các định luật mở rộng quy mô AI đang chậm lại.

Bên cạnh phần mềm, Google còn sở hữu lợi thế lớn về phần cứng khi đã dành hơn một thập kỷ phát triển chip riêng (TPU) để huấn luyện các mô hình Gemini. Công ty đang đẩy mạnh bán quyền truy cập vào các chip này qua dịch vụ đám mây, tạo ra mối đe dọa dài hạn cho Nvidia. Google còn đang thảo luận một thỏa thuận tỷ đô với Meta, có thể đưa chip của mình vào trung tâm dữ liệu của đối thủ. Thông tin này ngay lập tức khiến cổ phiếu của các hãng chip như AMD và Nvidia sụt giảm.

Về mặt pháp lý, Google cũng trút bỏ được gánh nặng lớn sau phán quyết của vụ kiện chống độc quyền hồi tháng 9. Các hình phạt đưa ra nhẹ nhàng hơn nhiều so với lo ngại ban đầu về việc đế chế tìm kiếm này có thể bị chia tách. Dù bị phán quyết là độc quyền, trình duyệt Chrome vẫn không bị buộc phải bán đi và công ty vẫn có thể tiếp tục thanh toán cho các đối tác như Apple, miễn là chia sẻ một số dữ liệu tìm kiếm với các đối thủ.

Niềm tin vào Google càng được củng cố khi công ty Berkshire Hathaway của Warren Buffett đầu tư 4,3 tỷ USD vào công ty mẹ Alphabet trong quý trước. Đây là động thái đáng chú ý vì tỷ phú Buffett thường tránh các cổ phiếu công nghệ và các công ty tăng trưởng cao đắt đỏ.

Đồng thời, mảng kinh doanh cốt lõi là tìm kiếm vẫn đứng vững trước làn sóng AI với doanh thu tăng 15% trong quý 3. Google khẳng định AI tạo sinh còn đang khiến người dùng tìm kiếm nhiều hơn bao giờ hết, xóa tan lo ngại về việc công nghệ mới sẽ làm tổn hại đến "con gà đẻ trứng vàng" của hãng.

(Theo Insider)

Du Lam

Nguồn: https://baomoi.com/gemini-3-va-cu-loi-nguoc-dong-cua-google-trong-cuoc-dua-ai-c53872362.epi

Thay vì tranh cãi về việc 'ai được phép đào tạo bác sĩ', chúng ta cần thiết lập những 'hàng rào kỹ thuật' đủ cao để chỉ những đơn vị thực sự nghiêm túc và có tiềm lực tài chính hùng mạnh mới có thể vượt qua.

Một phụ nữ 23 tuổi nhập viện với cơn đau bụng. Một sinh viên năm thứ ba của Trường Y Harvard thuộc Đại học Harvard (Mỹ) đang thực tập phẫu thuật được bác sĩ nội trú yêu cầu thực hiện đánh giá ban đầu cho bệnh nhân… Đó là một tình huống hàng ngày ở Khoa Cấp cứu của Bệnh viện Đa khoa Massachusetts - một cơ sở liên kết thực hành của Trường Y Harvard và không thuộc hệ thống Harvard…

Sự sụp đổ của những bức tường ngăn cách

Trong tâm thức của nhiều thế hệ người Việt, đào tạo y khoa mặc định phải gắn liền với hình ảnh những trường đại học Y độc lập, trực thuộc Bộ Y tế, với truyền thống lâu đời và kỷ luật thép. Mô hình này đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử trong thế kỷ 20, trong kháng chiến và xây dựng hòa bình khi tạo ra sự thống nhất trong chỉ đạo tuyến và gắn kết chặt chẽ với hệ thống bệnh viện công.

Tuy nhiên, thế kỷ 21 với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã thay đổi tất cả. Một trường Y biệt lập sẽ lấy đâu ra các giáo sư khoa học máy tính để dạy sinh viên về AI trong y tế, hay các chuyên gia luật để giảng về luật quốc tế?

 

Sinh viên năm thứ 3 của Trường Y Harvard trước khi thực hành tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts. Ảnh:bwhbulletin.org

Nhìn sang Mỹ, quốc gia sở hữu nền y học tiên tiến bậc nhất thế giới, khái niệm "trường đại học y chuyên biệt" gần như không tồn tại theo cách hiểu của chúng ta. Tại đó, trường Y luôn là một thực thể hữu cơ nằm trong các đại học đa ngành, như Harvard Medical School thuộc Đại học Harvard, Johns Hopkins School of Medicine thuộc Đại học Johns Hopkins. Mỹ không quy định việc trường Y phải sở hữu bệnh viện thực hành.

Cấu trúc đào tạo của Mỹ không có tranh luận về "chuyên" hay "không chuyên" ngay từ trứng nước. Sinh viên Y khoa không phải là học sinh tốt nghiệp phổ thông mà là những cử nhân đã hoàn thành 4 năm đại học với đủ các chuyên ngành, từ Văn học, Sinh học đến Kỹ thuật. Họ mang vào trường Y tư duy đa chiều của một trí thức toàn diện trước khi học cách cầm dao mổ. Mô hình này không làm "loãng" chất lượng Y khoa, mà tạo ra một hệ sinh thái cộng hưởng khổng lồ, nơi bác sĩ không chỉ biết chữa bệnh mà còn biết nghiên cứu và quản trị.

Bài học xương máu từ những cuộc "đại phẫu"

Nếu ví dụ về Mỹ có vẻ xa vời thì hãy nhìn vào Trung Quốc - quốc gia có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam hơn. Trước năm 2000, Trung Quốc cũng sở hữu hệ thống các trường đại học Y khoa độc lập trực thuộc Bộ Y tế. Nhưng để hiện thực hóa tham vọng xây dựng các đại học "đẳng cấp thế giới" (Dự án 211 và 985), Chính phủ Trung Quốc đã thực hiện một cuộc "đại phẫu" chưa từng có: sáp nhập hàng loạt đại học y danh tiếng vào các đại học tổng hợp đa ngành.

Điển hình là Đại học Y khoa Bắc Kinh sáp nhập vào Đại học Bắc Kinh, và Đại học Y khoa Thượng Hải sáp nhập vào Đại học Phục Đán. Sau 2 thập kỷ, các con số đã nói lên tất cả: năng lực nghiên cứu khoa học của các trường Y sau sáp nhập tăng vọt nhờ tận dụng được nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất khổng lồ của đại học mẹ.

Tuy nhiên, Trung Quốc cũng để lại một bài học cảnh báo cho Việt Nam: sự sáp nhập hay mở rộng phải đi kèm với cơ chế quản trị đặc thù. Tại Đại học Bắc Kinh, khối Sức khỏe vẫn giữ quyền tự chủ rất cao về nhân sự và tài chính, hoạt động như một "trường trong trường".

 

Một buổi học tại giảng đường ở Trung tâm Khoa học sức khỏe thuộc Đại học Bắc Kinh. Ảnh: Đại học Bắc Kinh

Năm 2020, Pháp đã thực hiện một cuộc cách mạng: xóa bỏ kỳ thi PACES khắc nghiệt và thay thế bằng lộ trình tích hợp (PASS và L.AS). Lộ trình L.AS cho phép sinh viên học một bằng cử nhân bất kỳ (như Văn học, Luật) tại một trường đại học tổng hợp, kèm theo một "gói" kiến thức y tế để chuyển tiếp sang trường Y. Triết lý của Pháp rất rõ ràng: bác sĩ tương lai không chỉ cần giỏi Toán, Hóa, họ cần sự thấu cảm xã hội và tư duy nhân văn. Việc mở cửa cho các trường đại học đa ngành tham gia vào giai đoạn tiền Y khoa là cách để đa dạng hóa nguồn nhân lực, tránh tạo ra những "cỗ máy chữa bệnh" vô cảm.

Trong nỗ lực hiện đại hóa nền giáo dục đại học và tham gia vào tiến trình Bologna, Chính phủ Nga đã thúc đẩy việc thành lập các đại học Liên bang khổng lồ, hoạt động theo mô hình đa ngành phương Tây. Các trường này, như Đại học Liên bang Kazan hay Đại học Tổng hợp Moscow (Lomonosov) đã mở lại hoặc thành lập mới các viện Y học.

Sự xuất hiện của các khoa Y trong đại học đa ngành đã tạo ra một cuộc cạnh tranh thú vị nhưng cũng đầy thách thức tại Nga. Trong khi sinh viên trường chuyên biệt thường tự tin hơn về kỹ năng lâm sàng thì sinh viên Y khoa của đại học đa ngành tự hào hơn về cơ sở vật chất và môi trường học thuật. Bài học rút ra là dù tiền bạc hay cơ sở vật chất hiện đại, dù chuyên biệt hay không thì sự gắn kết thực sự với bệnh viện thực hành là điều không phải bàn cãi.

Thái Lan đã giải quyết bài toán thiếu hụt bác sĩ nông thôn và cơ sở thực hành cho các đại học đa ngành thông qua dự án CPIRD (Collaborative Project to Increase Production of Rural Doctors). Thay vì bắt buộc mỗi trường đại học phải xây bệnh viện riêng tốn kém, Bộ Y tế Thái Lan và Bộ Giáo dục đã hợp tác để nâng cấp các bệnh viện tỉnh trở thành các trung tâm Giáo dục Y khoa đạt chuẩn. Các trường đại học (như Mahidol, Chulalongkorn) gửi sinh viên về các trung tâm này để đào tạo lâm sàng. Đây là mô hình "win - win": bệnh viện tỉnh có nhân lực, trường đại học có cơ sở thực hành, và sinh viên được tiếp xúc với mô hình bệnh tật đa dạng.

Chốt chặn "niềm tin”

Trở lại với câu hỏi nhức nhối được thảo luận tại Quốc hội vừa qua: tại sao ở Việt Nam, việc trường khối ngành khác mở ngành Y lại gây lo lắng đến thế? Tôi cho rằng câu trả lời nằm ở hai chữ "niềm tin". Chúng ta lo ngại vì thiếu công cụ để kiểm soát chất lượng thực sự.

 

Bác sĩ Pittaya Lhawong, Giám đốc Bệnh viện Sop Moei tại tỉnh Mae Hong Son, Thái Lan đi cùng một nhóm y tế công cộng để khám bệnh tại tỉnh Mae Hong Son gần biên giới với Myanmar, ngày 20/2/2025. Ảnh: benarnews.org

Ở Nhật Bản và Hàn Quốc, vấn đề này được giải quyết triệt để bằng chốt chặn cuối cùng là các tổ chức kiểm định độc lập. Tại Nhật Bản, dù là Đại học Tokyo danh giá hay một trường y tư thục mới mở, tất cả đều phải vượt qua bộ tiêu chuẩn kiểm định của JACME (Japan Accreditation Council for Medical Education).

JACME hoạt động độc lập, không chịu sức ép từ bộ chủ quản hay danh tiếng của trường. Họ chỉ quan tâm những con số biết nói: tỷ lệ sinh viên/giường bệnh là bao nhiêu, sinh viên có được trực tiếp khám lâm sàng không.

Hàn Quốc còn quyết liệt hơn khi những trường đại học đa ngành mở khoa Y nhưng đầu tư hời hợt, thiếu bệnh viện thực hành sẽ bị “điểm mặt chỉ tên”, cắt giảm chỉ tiêu, thậm chí buộc phải đóng cửa vĩnh viễn như trường hợp của Đại học Seonam. Tại xứ sở kim chi, không có chuyện "tuyển sinh trước, hoàn thiện sau", hoàn toàn không có vùng cấm.

Lời giải cho Việt Nam: Dựng hàng rào kỹ thuật 

Bài học từ quốc tế cho thấy con đường duy nhất là chuẩn hóa và minh bạch hóa. Thay vì tranh cãi về việc "ai được phép đào tạo", chúng ta cần thiết lập những "hàng rào kỹ thuật" đủ cao để chỉ những đơn vị thực sự nghiêm túc và có tiềm lực tài chính hùng mạnh mới có thể vượt qua.

Thứ nhất là luật hóa mối quan hệ viện - trường. Học tập mô hình Mỹ và Thái Lan, Việt Nam cần quy định cứng: bất kỳ cơ sở nào muốn đào tạo bác sĩ bắt buộc phải sở hữu bệnh viện thực hành hoặc có hợp đồng liên kết chiến lược, độc quyền với một bệnh viện đạt chuẩn. Nếu trường đa ngành không đủ tiền xây bệnh viện riêng? Hãy buộc họ phải đầu tư tài chính ngược lại cho bệnh viện công để "mua" quyền đào tạo thực sự.

Thứ hai là dùng kỳ thi quốc gia làm thước đo chuẩn mực. Chúng ta đang chuẩn bị triển khai kỳ thi cấp chứng chỉ hành nghề bác sĩ quốc gia. Đây chính là "chìa khóa vàng". Hãy biến kỳ thi này thành một bộ lọc công minh nhất. Nếu một trường đại học đa ngành tuyển sinh ồ ạt nhưng tỷ lệ sinh viên ra trường qua được kỳ thi quốc gia thấp, thị trường sẽ tự đào thải họ.

Thứ ba là thiết lập cơ chế kiểm định độc lập. Cần thành lập một hội đồng kiểm định Y khoa độc lập theo tiêu chuẩn quốc tế (như WFME), tách biệt khỏi sự quản lý hành chính. Hội đồng này sẽ đánh giá định kỳ và công khai kết quả. Những trường - kể cả trường công lập lâu đời - nếu không đạt chuẩn về cơ sở vật chất lâm sàng, tỷ lệ giảng viên/sinh viên, sẽ bị tước quyền tuyển sinh.

Lịch sử y học thế giới đã chứng minh: chất lượng không sinh ra từ sự biệt lập mà sinh ra từ sự tích hợp và kiểm soát chuẩn mực. Đã đến lúc Việt Nam cần tiếp tục cập nhật với xu thế thế giới, nhưng đồng thời phải siết chặt kỷ cương bằng những công cụ quản trị hiện đại. Chỉ khi đó, tấm bằng bác sĩ, dù được cấp bởi Đại học Y Hà Nội hay một đại học đa ngành nào đó mới thực sự mang cùng một trọng lượng: trọng lượng của tri thức, y đức và của từ mẫu cứu người.

Nguyễn Phước Thắng

Nguồn: https://baomoi.com/ai-duoc-phep-dao-tao-bac-si-va-4-bai-hoc-voi-viet-nam-c53893562.epi?utm_source=dapp&utm_campaign=share