Hầu hết những thách thức đặt ra trong mọi lĩnh vực của sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước đều rất cần đến các giải pháp tối ưu có cơ sở KH&CN vững chắc. Và một trong những nhiệm vụ cơ bản của nền báo chí KH&CN là phải tạo ra những diễn đàn KH&CN giàu chất lượng, nơi cung cấp cho các nhà quản lý và công chúng những thông tin KH&CN trung thực, khách quan, để giúp họ kịp thời định hình và làm sáng tỏ những vấn đề trọng yếu mà xã hội cần quan tâm.

Theo TS Trần Trọng Dương (Viện Nghiên cứu Hán Nôm), không chỉ về mặt học thuật mà cả về phương diện số hóa tư liệu, Việt Nam như một ốc đảo trong lòng thế giới.

Với nhiều nước trên thế giới, việc xây dựng cơ sở dư liệu toàn văn (full-text database) và minh bạch hóa các nguồn tư liệu lịch sử, nhất là các kho lưu trữ mật quốc gia, không có gì mới. Đạo luật Tự do thông tin của Mỹ, Ireland, Israel, Úc, Anh đã yêu cầu chính phủ các nước này phải công khai các tài liệu nội các sau 20-30 năm. Ngay cả Nga, một nước từ chối tham gia vào tổ chức OGP (Open Government Partnership – Hiệp hội chính phủ mở, nhằm thúc đẩy minh bạch hóa thông tin và xã hội dân sự của các quốc gia), thì đến năm 2013, nước này cũng công bố một trang web công khai nhiều tư liệu thời Xô - viết.

Quan điểm khác nhau, tranh luận có xảy ra là điều khó tránh. Và, có thể nói rất cần thiết nữa, là khác. Nhất là trên các diễn đàn mở như internet. Tranh luận là tranh thắng bằng lí luận. Lí luận càng chặt chẽ, luận chứng càng chắc chắn, thái độ càng nhũn nhặn nhưng không thiếu cương quyết, thì sức thuyết phục càng cao. Với đối phương lẫn người nghe. Thế nhưng, do quá ham thắng, hay phần nào đó – do sợ bẽ mặt trước đám đông, lắm lúc người tham gia tranh luận trở thành ngụy biện, từ đó đẩy cuộc tranh luận vào ngõ cụt, khi quay sang tấn công cá nhân đối phương. Có mấy thói tật thường gặp phải trong tranh luận.

Đây là một trong những vấn đề được nhiều đại biểu đề cập khi chất vấn Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân, sáng 12/6.

Lý giải về sự bất bình đẳng trong tham gia nghiên cứu KHCN giữa các tổ chức KHCN công lập và ngoài công lập, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết do các tổ chức KHCN công lập được Nhà nước cấp kinh phí chi thường xuyên và một số chi phí khác trong khi tổ chức KHCN ngoài công lập không được cấp kinh phí. Điều này khiến họ phải dự toán tất cả các chi phí đó vào đề tài nên khi đấu thầu các công trình họ đều chịu sự bất công, đều… thua thầu so với các tổ chức KHCN công lập. Do đó, hầu hết các đề tài cấp Nhà nước đều rơi vào tay các tổ chức KHCN công lập.